Hoe mooi zou het zijn als er op elke school, zowel in het basisonderwijs als in het voortgezet onderwijs, ‘ademles’ wordt gegeven? Want als je al op jonge leeftijd de inzichten en tools krijgt om beter om te gaan met stressvolle situaties, zal je hier de rest van je leven profijt van hebben.

Helaas gebeurt dit nog te weinig. Maar er zijn mooie bewegingen gaande. Annemieke Klinkenberg heeft een praktijk voor adem- en stemtrainingen in Den Haag, en helpt kinderen én volwassenen veerkrachtig te laten worden en blijven. Dit doet ze onder meer via hartcoherentielessen op scholen - iets waar ik graag meer van wilde weten. Wat is hartcoherentie? En hoe werkt dit in de klas?

Hartcoherentie: mentaal en emotioneel beter in balans

Annemieke: “De kracht van hartcoherentie is het creëren van veerkracht. Je zorgt via hartcoherentie en ademwerk voor een diepgaande innerlijke verschuiving die helpt om situaties te benaderen met meer emotioneel evenwicht, compassie, helderheid en zelfvertrouwen.

Het woord 'coherent' betekent 'samenhangend' of 'in harmonie'. Je hartritme varieert voortdurend, de tijdsintervallen tussen twee hartslagen wisselen constant. Dit wordt hartritmevariabiliteit genoemd, ofwel: HRV. Hartcoherentie staat voor de mate van samenhang (harmonie) in je HRV. Je HRV geeft je belangrijke informatie over je veerkracht en vitaliteit, maar ook over de momentane toestand van je lichaam. We weten dat het hart heel gevoelig is voor emotionele veranderingen. Analyse van de HRV laat dit duidelijk zien. Ook via ademhaling kan je direct invloed uitoefenen op je HRV.

Je wilt je HRV en coherentie liefst zo hoog mogelijk hebben. Een hoge HRV en coherentie helpt je om stress en angst te voorkomen en/of te verlichten. Je krijgt meer grip op de situatie doordat je mentaal en emotioneel beter in balans bent. Je focus zal toenemen en je creativiteit krijgt meer ruimte. 

Het HeartMath instituut is de grondlegger van hartcoherentie. Zij doen al meer dan 30 jaar onderzoek naar de hart-brein connectie. ‘Heartmath’ (oftewel: hart-wiskunde) is een manier om je HRV weer te geven in een waarde. Dit is meetbaar via een apparaatje: de Inner Balance Trainer. Het grote voordeel van het meten van je HRV is dat je met eigen ogen op een scherm kunt zien wat een ademoefening met je doet. Veel mensen (zeker kinderen!) vinden het lastig om veranderingen aan de binnenkant waar te nemen. Het meten en inzichtelijk maken motiveert om te oefenen.”

Als je geïnteresseerd bent in het meten van jouw HRV en hartcoherentie, ga dan naar de website van HeartMath Benelux. Met de code breathworkmovement ontvang je 5% korting op alle Inner Balance Trainers.

Hartcoherentie werkt krachtig bij stressverlichting

Annemieke: “Hartcoherentie is met name geschikt voor mensen die als doel 'stressverlichting' hebben. Ik zet het bijvoorbeeld vaak in bij musici met podiumangst, mensen die niet goed kunnen functioneren onder druk (onder meer bij de rechterlijke macht, leerkrachten, of studenten) of preventief bij bedrijven.

Een mooi voorbeeld is de Politie-academie: zij hebben hartcoherentie geïntegreerd in hun opleiding om te herstellen van stressvolle situaties.”

Word dirigent van jouw lichaam

“Als musicus gebruik ik graag het woord 'harmonie'. Voor mij is coherentie, harmonie, ook de samenhang tussen het denken, het voelen en het 'zijn' (van wie we oorspronkelijk zijn, je 'ware zelf'). Harmonie is aanstekelijk! Het is net als bij een concert: als de dirigent, de solisten en het koor met elkaar in harmonie zijn, zal de toehoorder dit mee-voelen. De pure boodschap van de muziek, vanuit het hart én de onderbuik van de musici, komt zo echt binnen in de harten van het publiek. 

Vanuit dit idee gebruik ik bij mijn cliënten en de kinderen waarmee ik werd vaak het beeld: JIJ bent de dirigent in jouw lichaam, JIJ bepaalt welk muziekstuk er wordt gespeeld. Met de juiste gereedschappen kun je op elk moment van de dag de regie over jouw lichaam krijgen.”

Hartcoherentie voor kinderen

“Naast met volwassen cliënten werk ik graag met kinderen. De oefeningen van HeartMath zijn zo laagdrempelig en beeldend dat ze - met wat aanpassing in de terminologie - ook geschikt zijn voor kinderen vanaf 4 jaar, en pubers. Kinderen pakken het snel en makkelijk op; ze vinden het leuk om met de spelletjes op de meetapparatuur te werken en hebben na afloop van een sessie de tools om het thuis en op school toe te passen. Daar gaat het uiteindelijk om: in het moment reguleren! En dat gaat supersnel met je adem. 

Ik probeer altijd de ouders te betrekken en ze de oefeningen en de terminologie ook te leren. Kinderen hebben voor zelfregulatie namelijk nog wel wat hulp nodig. Als ze heel jong zijn, wil je de oefeningen samen doen. In de puberteit hebben ze af en toe een herinnering nodig. Bij mij thuis roep ik regelmatig: “Zijn we allemaal nog coherent?!” Ook de polyvagaalladder (vanuit de polyvagaaltheorie, red.) hangt bij ons op de koelkast (die noemen ze hier de louisvangaalladder :-)), zodat we taal hebben voor wat er bijvoorbeeld gebeurt in een ruzie.”

Hartcoherentie op de basisschool

“Hartcoherentie-oefeningen kunnen vanaf de basisschoolleeftijd toegepast worden. Ik geef kinderhartcoherentie aan groep 5 en 6, dus aan kinderen van 8/9/10 jaar. Bij Heartmath Amerika bestaan er zelfs al hartcoherentie e-learning programma's voor kinderen vanaf 4 jaar. Ik ben zelf niet zo voor e-learning op zo'n jonge leeftijd, maar het kan een tool zijn om kinderen enthousiast te maken.

Mijn lessen in de klas duren ongeveer een half uur en bevatten altijd drie onderdeeltjes: theorie, oefening, en navoelen. Nadat ik een serie van ongeveer vijf lessen heb gegeven, neemt de leerkracht het over. Op dit moment ben ik, in samenwerking met andere Heartmath-coaches die gespecialiseerd zijn in het werken met kinderen, bezig met het schrijven van een lessenserie voor scholen. De leerkracht heeft hiervoor wel enige scholing nodig voordat dit in de klas kan worden toegepast.”

Meer rust in de klas dankzij hartcoherentie

“Ik hoor van leerkrachten terug dat er dankzij de hartcoherentietraining meer rust is in de klassen. Kinderen hebben nu gereedschap en taal om de rust bewust te 'sturen'. Wanneer kinderen op jonge leeftijd goed leren omgaan met stresssituaties, blijken ze veerkracht te ontwikkelen om later beter om te kunnen gaan met moeilijke levensgebeurtenissen. Reden temeer om hier vroeg aandacht aan te besteden, gezien de grote burn-out epidemie.

Er is een heel interessant boek verschenen over dit onderwerp: SOS mijn kind heeft stress. De schrijvers hebben al vele jaren ervaring met kinderhartcoherentie, en dit boek levert een schat aan informatie, bedoeld voor zowel ouders als Heartmath-coaches.”

Implementatie van hartcoherentie op scholen

“Als scholen hartcoherentie willen implementeren, kunnen ze bij mij een scholing voor (een deel van) het team aanvragen. Hartcoherentie is voor leerkrachten een waardevolle manier om coherent voor de klas te staan. Zoals eerder gezegd: coherentie is besmettelijk, zie onderstaand filmpje!

Wij hebben op school HeartMath apparatuur staan zodat leerkrachten in een tussenuur zichzelf kunnen meten en reguleren. Als de leerkrachten zijn opgeleid, kunnen ze het ook zelf toepassen in de klas. Ik ben lessenseries aan het ontwikkelen voor zowel kleuterklassen, de onderbouw en de bovenbouw. Ook op middelbare scholen bied ik lessen aan voor bijvoorbeeld eindexamenleerlingen met examenstress. Alle lessen zijn opgebouwd in weten-doen-voelen. Je krijgt leeftijdsgebonden informatie over hoe stress werkt, vervolgens doen we een oefening, daarna bespreken we hoe het voelt. Zo hebben we ook meteen coherentie/samenhang/harmonie in de lessen.”

Meer informatie

Meer info over Annemieke Klinkenberg vind je in de Ademcoach Finder van The Breathwork Movement, en via haar website www.ademrust.nl.

Als je geïnteresseerd bent in het meten van jouw HRV en hartcoherentie, ga dan naar de website van HeartMath Benelux. Met de code breathworkmovement ontvang je 5% korting op alle Inner Balance Trainers.

Hulp bij hartcoherentie

Er zijn - naast de Inner Balance Trainer van HeartMath - meer fijne tools die je helpen met hartcoherent ademen zoals Pebbles en Moonbird. Deze zijn zeker aan te raden, ze geven op een fijne manier het juiste tempo aan, en meten ook nog eens jouw voortgang.

Op Pebbles krijg je €10 korting met de code TBM op hun website Glimp.Health.

Op moonbird krijg je €10 korting met de code TBM5 op hun website moonbird.life.

Meer aanbevolen ademtools vind je hier.

Breathing Music

Ook ideaal om je te begeleiden in hartcoherentie, is Breathing Music. Deze ademhalingsmuziek is speciaal voor (onder meer) hartcoherentie is ontwikkeld. Het enige wat je hoeft te doen, is mee ademen op de klanken van de muziek. Deze muziek helpt bovendien bij het opwekken van positieve emoties, en dat is ook onderdeel van hartcoherentie-beoefening.

Bekijk ook: